Kiedy tramwaj ma pierwszeństwo? Zasady ruchu drogowego

Tramwaj na drodze wzbudza wśród kierowców niepokój, ponieważ postrzegany jest jako ten “mający zawsze pierwszeństwo”. Tymczasem, wcale tak nie jest i o ile pojazd szynowy rzeczywiście jest na drodze ważniejszy, o tyle określenie, że w ruchu drogowym zawsze ma pierwszeństwo, jest mocno przesadzone.

Pierwszeństwo tramwaju na skrzyżowaniu – hierarchia porządkowania ruchu na drodze

Zacznijmy od prostego przypomnienia, jaka jest hierarchia porządkowania ruchu na drodze. Na miejscu pierwszym znajduje się osoba uprawniona do kierowania ruchem, gdzie zazwyczaj jest to ustawiony na skrzyżowaniu policjant. Druga w kolejności jest sygnalizacja świetlna, która otwiera lub zamyka możliwość wjazdu na skrzyżowanie. Następnie o kolejności przejazdu decydują znaki pierwszeństwa przejazdu i dopiero na samym końcu potoczna reguła “prawej ręki”, czyli równorzędne zasady pierwszeństwa. Pierwszeństwo tramwaju rozstrzyga się właśnie na tym ostatnim szczeblu – pojazdu szynowego nie dotyczy wspomniana zasada “prawej ręki”, ponieważ przy równorzędnym pierwszeństwie przejazdu ten znajduje się zawsze pierwszy na liście kolejności.

Tramwaj na skrzyżowaniu równorzędnym

Mówiąc dokładniej, na skrzyżowaniu równorzędnym tramwaj będzie miał pierwszeństwo zawsze, bez znaczenia, z której strony na nie wjeżdża. Pierwszy jedzie tramwaj, a następnie samochody według odpowiedniej kolejności ustalonej pomiędzy sobą. W praktyce jednak takie sytuacje są raczej rzadkie, ponieważ pojazd szynowy porusza się raczej wzdłuż bardziej rozbudowanej infrastruktury, gdzie w najgorszym przypadku ruch porządkują znaki drogowe. Co wtedy?

Tramwaj na skrzyżowaniu ze znakami ustalającymi pierwszeństwo przejazdu

Utarło się, że równorzędne pierwszeństwo przejazdu dotyczy wyłącznie skrzyżowań, na którym nie ma żadnych znaków tę kwestię regulujących. W praktyce, pierwszeństwo równorzędne dotyczy także sytuacji, gdzie dwa wchodzące ze sobą w kolizję pojazdy mają takie same sygnały świetlne lub znaki pierwszeństwa przejazdu. Przykładowo, jeżeli dwóch kierujących znajduje się na drodze z pierwszeństwem przejazdu, mówimy o pierwszeństwie równorzędnym – samochód skręcający w lewo ustępuje pierwszeństwa jadącemu z naprzeciwka. Jeżeli wzdłuż tej samej drogi z pierwszeństwem przejazdu porusza się tramwaj, wówczas to on ma pierwszeństwo nad pozostałymi uczestnikami ruchu, bez znaczenia, z której i w którą stronę wykonuje manewr. W skrócie: tramwaj pokonuje skrzyżowanie jako pierwszy, a dopiero w drugiej kolejności, zgodnie z regułą “prawej ręki” przejeżdżają kierujący samochodami. Nawet wtedy, kiedy to pojazd szynowy zmienia kierunek jazdy, a samochód porusza się na wprost i oba pojazdy przecinają sobie drogę. Kluczowe jest miejsce, z którego każdy uczestnik ruchu wjeżdża na skrzyżowanie, czyli droga z pierwszeństwem przejazdu.

Tramwaj na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną

Wcześniejsza sytuacja jest o tyle nieskomplikowana, ponieważ pierwszeństwo rozstrzyga się na drodze głównej, a zatem tej na początku kolejności pierwszeństwa przejazdu. A co, jeżeli ruchem kieruje sygnalizacja świetlna? Wówczas sytuacja wygląda nieco inaczej, ale wyłącznie w jednym przypadku: kiedy kierujący samochodem porusza się na wprost na sygnale zielonym. Pamiętać należy, że według przepisów ruchu drogowego sygnał zielony gwarantuje pierwszeństwo podczas jazdy na wprost. Dopóki zatem wszyscy poruszają się na wprost, w ruchu nie występuje żadna kolizja. Kiedy natomiast kierunek jazdy zmienia pojazd szynowy, musi on ustąpić pierwszeństwa samochodom poruszającym się na zielonym świetle na wprost. W sytuacji, w której to kierujący samochodem wykonuje skręt i przecina drogę tramwajowi, pierwszeństwo zyskuje pojazd szynowy. Analogicznie sytuacja przedstawia się, kiedy oba pojazdy wykonują skręt i ze sobą kolidują – również pierwszeństwo przejazdu ma tramwaj, ponieważ żaden z nich nie porusza się już na wprost. Kolejność przejazdu jest zatem wówczas taka sama, jak w przypadku ruchu wzdłuż drogi z pierwszeństwem przejazdu.

Kiedy tramwaj nie ma pierwszeństwa?

Podsumowując, tramwaj “spada” w hierarchii, kiedy porusza się wzdłuż drogi podporządkowanej i przecina drogę z pierwszeństwem przejazdu. Jeżeli pojazd szynowy wchodzi w kolizję z samochodem poruszającym się drogą główną, to pierwszeństwo ma ów samochód. Przyczyna jest prosta – nie jest to sytuacja równorzędna, a samochód znajduje się na drodze mającej pierwszeństwo. Wówczas nie ma też znaczenia, kto jedzie w jakim kierunku, a zatem układ sił jest taki sam w każdym przypadku. Kiedy zaś samochód i tramwaj razem znajdują się na drodze podporządkowanej, ponownie mówimy o pierwszeństwie równorzędnym, gdzie pojazd szynowy będzie jechał jako pierwszy.

W przypadku sygnalizacji świetlnej, nadrzędny jest przepis o pierwszeństwie podczas jazdy na sygnale zielonym na wprost, tak że jeżeli to tramwaj zmienia kierunek jazdy, musi przepuścić samochody nie zmieniające kierunku jazdy. W przypadku, kiedy obaj uczestnicy ruchu wykonują skręt, wracamy do początku hierarchii, czyli pierwszeństwa równorzędnego – wówczas tramwaj zyskuje pierwszeństwo przejazdu przez skrzyżowanie..

W ramach uzupełnienia warto przytoczyć jeszcze jeden, dość szczególny przypadek, w którym pojazd szynowy nie ma pierwszeństwa nad samochodem: kiedy włącza się do ruchu, wyjeżdżając np. z zajezdni lub pętli.

Pierwszeństwo tramwaju na rondzie

Dobrze obrazującym wcześniejsze zagadnienie przykładem jest skrzyżowanie o ruchu okrężnym przecięte torowiskiem tramwajowym, gdzie dochodzi do obu wspomnianych sytuacji jednocześnie. Przy założeniu, iż przed wjazdem na skrzyżowanie ustawiony jest znak A-7 “ustąp pierwszeństwa przejazdu”, równolegle wjeżdżający na skrzyżowanie tramwaj i samochód są względem siebie równorzędne, czyli w przypadku kolizji pierwszeństwo ma pojazd szynowy. Pojazd znajdujący się w tym czasie na skrzyżowaniu, czyli poruszający się wokół wyspy, ma w tym czasie pierwszeństwo przejazdu nad pojazdami na to skrzyżowanie wjeżdżającymi – zarówno nad samochodem, jak i tramwajem. Natomiast, jeżeli w tym samym czasie pojazd szynowy również znajduje się na skrzyżowaniu, jest on równorzędny w odniesieniu do samochodu jadącego wokół wyspy, czyli w przypadku kolizji jedzie jako pierwszy.

Oczywiście, statystycznie w większości kolizyjnych sytuacji faktycznie pierwszeństwo będzie miał pojazd szynowy, ponieważ tak tworzona jest infrastruktura. Ponadto, bardzo często w odniesieniu do przejazdu tramwajowego stosuje się bezkolizyjną sygnalizację świetlną – zarówno w formie sygnalizatora S-3 dla samochodów, który wyświetla kierunkowe sygnały, jak i za sprawą szczególnego ustawienia sygnalizacji, tak aby wjazd na skrzyżowanie następował w oddzielnych fazach. Tym niemniej, nie brakuje przypadków, gdzie to właśnie pojazd szynowy znajduje się niżej w hierarchii pierwszeństwa przejazdu. Warto wiedzieć, jak taką sytuację rozpoznać i jak się wówczas zachować.

Przygotowanie do egzaminu praktycznego – Suzuki Swift

Zasady pierwszeństwa tramwaju to tylko jedna z wielu sytuacji, które musisz opanować przed egzaminem na prawo jazdy. Warto też wiedzieć, jak przygotować się do samego sprawdzianu praktycznego – podpowiadamy to w artykule: Suzuki Swift – jak przygotować się do egzaminu praktycznego na prawo jazdy?